Przewodnik po polskiej
muzyce sakralnej
Marcin Tadeusz Łukaszewski
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Paweł Łukaszewski
PAWEŁ ŁUKASZEWSKI, urodzony 19 września 1968 w Częstochowie. Kompozytor, dyrygent, pedagog, animator i organizator życia muzycznego.
Jest absolwentem Akademii Muzycznej im. F. Chopina (obecnie uniwersytet) w Warszawie, gdzie studiował grę na wiolonczeli pod kierunkiem Andrzeja Wróbla (dyplom 1992) oraz kompozycję pod kierunkiem Mariana Borkowskiego (dyplom 1995). Brał udział w Wakacyjnych Kursach dla Młodych Kompozytorów w Kazimierzu Dolnym (1992, 1993), Kursie Muzyki Współczesnej w Krakowie (1993). Studia uzupełniał w Studium Menadżerów Kultury w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (dyplom 1994) oraz na Podyplomowych Studiach Chórmistrzowskich przy Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy (dyplom 1996).
Od roku 1996 wykłada w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, gdzie w 2000 r. uzyskał stopień doktora sztuki, w 2007 r. stopień doktora habilitowanego w zakresie kompozycji, w 2014 r. tytuł naukowy profesora sztuk muzycznych. Prowadzi klasę kompozycji. W latach 2016-2020 oraz w kadencji 2020-2024 pełni funkcję prorektora ds. nauki oraz kierownika Katedry Kompozycji. W 2003 i 2006 został zaproszony jako visiting professor do Chile i Argentyny, a w 2010 przeprowadził serię wykładów we Francji, Niemczech, Hiszpanii i Norwegii.
Jego utwory prezentowano m.in. w Argentynie, Belgii, Brazylii, Chile, Chinach, Danii, Francji, Islandii, Kanadzie, Monaco, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Włoszech i na licznych koncertach u festiwalach w Polsce (m.in. Conversatorium Muzyki Organowej w Legnicy, Dni Muzyki Ryszarda Bukowskiego we Wrocławiu, Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w Częstochowie, Forum Młodych Kompozytorów w Krakowie, Laboratorium Muzyki Współczesnej w Białymstoku, Legnica Cantat, Muzyka w Starym Krakowie, Warszawska Jesień, Warszawskie Spotkania Muzyczne, Wratislavia Cantans). Jego twórczość zyskała znaczącą pozycję w Europie, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Jego utwory są wykonywane przez renomowane zespoły chóralne z Londynu i Cambridge (The Kings Singers, The Holst Singers, BBC Singers, Trinity College Choir, Tenebrae, Britten Sinfonia, Polyphony). Był kompozytorem sezonu 2010/2011 Filharmonii Narodowej. Jego kompozycje są zarejestrowane na ponad 150 płytach CD.
Z żoną Joanną. Fot. Marcin T. Łukaszewski
Paweł Łukaszewski jest laureatem licznych nagród i odznaczeń. Należą do nich m.in. następujące: 1988 – wyróżnienie na Konkursie Wspólnoty Akademickiej w Krakowie za Modlitwę na chór mieszany a cappella; 1994 – II nagroda na II Forum Młodych Kompozytorów w Krakowie za Winterreise oraz wyróżnienie na Konkursie Młodych Kompozytorów im. T. Bairda za Arrampicatę; 1995 – I nagroda ufundowana przez Fundację Bogusława Kaczyńskiego „Orfeo” na Konkursie Akademii Muzycznej w Warszawie za Arrampicatę; 1995 – Nagroda Prezydenta Miasta Częstochowy za twórczość kompozytorską; 1996 – II nagroda na V Konkursie Kompozytorskim im. A. Didura w Sanoku za Recordationes de Christo moriendo; 1998 – II nagroda na 27. Międzynarodowym Konkursie Florilege Vocal de Tours we Francji za Dwa motety wielkopostne; 1998 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; 2003 – dwie III nagrody ex aequo na Konkursie Kompozytorskim „Pro Arte” we Wrocławiu; 2005 – nagroda Fryderyk w kategorii „Album Roku. Muzyka Wokalna” za album trzypłytowy (Włodek Pawlik: Misterium Stabat Mater; Brahms & Mendelssohn; Arcydzieła muzyki chóralnej); 2006 – Nagroda im. św. Brata Alberta; 2008 – nagroda Fryderyk w kategorii „Album Roku. Muzyka Symfoniczna i Koncertująca” za autorską płytę Sacred music; 2011 – Brązowy Medal Gloria Artis; 2011 – Nagroda Prymasa Polski; 2012 – nagroda Fryderyk w kategoriach „Album Roku. Muzyka Chóralna i Oratoryjna” za płytę Łukaszewski & Bembinow: Kolędy i pastorałki oraz „Album Roku. Muzyka Współczesna” za płytę New Polish Music for Choir; 2013 – nagroda Fryderyk w kategorii „Artysta Roku”; 2014 – Medal Pro Masovia; 2014 – Orphee d’Or; 2015 – nagroda Fryderyk w kategorii „Album Roku. Muzyka Kameralna” za płytę Paweł Łukaszewski. Musica Sacra 5; 2015 – Nagroda im. Jerzego Kurczewskiego; 2016 – nagroda Fryderyk w kategoriach „Album Roku. Muzyka Chóralna, Oratoryjna i Operowa” za płytę DVD Musica caelestis oraz „Album Roku. Muzyka Współczesna” za płytę DVD Symphony for Providence; 2017 – Nagroda Feniks; 2017 – nagroda Fryderyk w kategorii „Album Roku. Muzyka Kameralna” za płytę Musica Profana 1 oraz w kategorii „Album Roku. Muzyka Współczesna” za płytę Paweł Łukaszewski. IV Symfonia – Symfonia o Bożym Miłosierdziu; 2017 – Nagroda im. św. Michała Sopoćki; 2019 – Nagroda 100-lecia Stowarzyszenia Autorów ZAiKS; 2020 – Per Artem ad Deum – Medal Papieskiej Rady ds. Kultury.
Uzyskał Stypendium Urzędu Miasta Częstochowy (1993), wielokrotnie Stypendium ZAiKS, Stypendium Fundacji im. Prof. Bogdana Suchodolskiego w Warszawie (1995), Stypendium Funduszu Promocji Twórczości przy Ministrze Kultury i Sztuki (1996), Stypendium Miasta Stołecznego Warszawy (2010).
Regularnie jest jurorem w konkursach kompozytorskich w Polsce oraz za granicą, m.in. w Arezzo, Bukareszcie, na Malcie, w Moskwie, Rimini, Wenecji i Wilnie. W latach 1995-2013 sekretarzem Zarządu Stowarzyszenia „Laboratorium Muzyki Współczesnej”. Od 2000 r. jest prezesem Instytutu „Musica Sacra”, w latach 2005–2008 był dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu „Musica Sacra w Katedrze Warszawsko-Praskiej”. Równocześnie jest (od 1999) dyrektorem i pierwszym dyrygentem Chóru Katedry Warszawsko-Praskiej „Musica Sacra”. Jest członkiem ZAiKS i Prezydium Rady Akademii Fonograficznej. Zasiadał w radach artystycznych m.in. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w Częstochowie.
O MUZYCE O TEMATYCE RELIGIJNEJ
P. Łukaszewski jako dyrygent Chóru „Musica Sacra”
Przedstawiciel średniego pokolenia twórców polskich, mający ogromne osiągnięcia w kraju i za granicą. Jest autorem licznych dzieł o tematyce religijnej. Główny nurt twórczości Pawła Łukaszewskiego obejmuje kompozycje o charakterze sakralnym, w tym liczne utwory chóralne a cappella, małe i wielkie formy wokalno-instrumentalne. Bodźcem do ukierunkowania na twórczość religijną stała się wieloletnia współpraca z Chórem Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i jego dyrygentem, ks. Kazimierzem Szymonikiem, później zaś z założonym przez Łukaszewskiego i od początku prowadzonym (wraz z żoną Joanną, która jest odpowiedzialna za stronę wokalną) Chórem Katedry Warszawsko-Praskiej „Musica Sacra”. Twórczość ta nie rozwijałaby się tak dynamicznie, gdyby nie zamówienia krajowe i zagraniczne, a te spływały lawinowo. O utwory Łukaszewskiego zaczęli się upominać sławni dyrygenci, ze Stephenem Laytonem na czele, zaś zagraniczne wytwórnie (np. Hyperion) zaczęły publikować nagrania jego dzieł.
Spośród szeregu pierwszych sakralnych kompozycji Łukaszewskiego można wymienić m.in. następujące: Ave Maria na dwa chóry mieszane (1992), Ostatni list św. Maksymiliana do matki na chór mieszany a cappella (1993), Stabat Mater na 3 chóry żeńskie a cappella (1994), Dominum benedicite in aeternum na chór mieszany, orkiestrę instrumentów dętych blaszanych i perkusję (1994), Dwa motety wielkopostne na chór mieszany a cappella (1995), Vesperae pro defunctis na chór gregoriański z kantorem, 2 chóry mieszane, organy małe, organy wielkie i orkiestrę (1995 – dzieło będące pracą dyplomową w warszawskiej uczelni muzycznej), Recordationes de Christo moriendo na mezzosopran i orkiestrę kameralną (1996), Gaudium et spes na sopran, chór mieszany i orkiestrę (1997, dzieło włączone później jako jedna z części do I Symfonii), Missa pro Patria na sopran, mezzosopran, chór mieszany, perkusję i orkiestrę instrumentów dętych (1997), Antiphonae – siedem antyfon adwentowych na chór mieszany a cappella (1995-1999), Via Crucis na trzech solistów, chór mieszany, orkiestrę symfoniczną i organy (1999, dzieło będące pracą doktorską) oraz liczne utwory na chór mieszany a cappella.
Te dzieła otworzyły przed kompozytorem wrota krajowych i zagranicznych instytucji muzycznych. Łukaszewski nawiązał współpracę z wydawcami – m.in. krajowym Polskim Wydawnictwem Muzycznym w Krakowie oraz Chester Novello. Ukazanie się na płytach wytwórni Hyperion cyklu Antyfon i Via Crucis w genialnej interpretacji Stephen Laytona spowodowało wzrost zainteresowania muzyką Łukaszewskiego w Europie Zachodniej. O jego muzyce zaczęli pisać brytyjscy muzykolodzy i krytycy muzyczni. Paradoksalnie, zainteresowanie jego twórczością w kraju zwiększyło się dopiero po sukcesach zagranicznych – wśród licznych wymieńmy chociażby roczną rezydenturę w Filharmonii Narodowej czy prawykonanie w Teatrze Wielkim Te Deum Polonia z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości, dzieła zamówionego przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.
Utwory Pawła Łukaszewskiego odznaczają się głębokim liryzmem, żarliwością, doskonałą znajomością faktury chóralnej, swobodą w kształtowaniu formy, specyficznym językiem brzmieniowym, określanym przez kompozytora jako „neotonalny”, a ostatnimi czasy częściej jednak jako „tonalność odnowiona”.
