Przewodnik po polskiej
muzyce sakralnej
Marcin Tadeusz Łukaszewski
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Paweł Mykietyn
PAWEŁ MYKIETYN, urodzony 20 maja 1971 w Oławie. Kompozytor, klarnecista i pedagog.
Jest absolwentem Akademii Muzycznej im. F. Chopina (obecnie uniwersytet) w Warszawie w klasie kompozycji Włodzimierza Kotońskiego (dyplom 1997). Równolegle studiował grę na klarnecie u Ludwika Kurkiewicza. Warsztat kompozytorski doskonalił podczas Międzynarodowych Letnich Kursów dla Młodych Kompozytorów w Kazimierzu nad Wisłą (1991, 1992, 1993) oraz Gaudeamus Music Week w Amsterdamie (1992), a także podczas wykładów prowadzonych przez: Henryka Mikołaja Góreckiego, Witolda Lutosławskiego, Krzysztofa Pendereckiego, Louisa Andriessena, Magnusa Lindberga, Francoise Bernarda Mache’a i Michaela Nymanna.
Swoją aktywność zawodową dzielił przez szereg lat pomiędzy kompozycję, wykonawstwo, kierownictwo muzyczne w teatrach, a od niedawna pedagogikę muzyczną. W 1990 r. założył i do 2005 r. był klarnecistą w zespole Nonstrom (w składzie: wiolonczela, klarnet, puzon, fortepian), specjalizującym się w muzyce XX i XXI wieku. Z tym zespołem, w skład którego wchodzili poza nim: Maciej Grzybowski (pianista), Justyna Rekść-Raubo (wiolonczelistka) i Tomasz Światczyński (puzonista), dokonał wielu nagrań, wykonań i prawykonań nowych utworów. W latach 1997-2001 był kierownikiem muzycznym w Teatrze Studio w Warszawie, a od 2008 r. jest kierownikiem muzycznym w Nowym Teatrze. Tworzył na zamówienie m.in. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, Polskiego Radia, Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, Narodowego Instytutu Audiowizualnego, a także artystów: Jerzego Artysza, Andrzeja Bauera, Elżbiety Chojnackiej, Macieja Grzybowskiego, Ewy Pobłockiej, Jadwigi Rappé i zespołów: The Belcea Quartet, De Ereprijs, Icebreaker, Kronos Quartet. Współpracował z wybitnymi dyrygentami, między innymi takimi, jak: Jean-Paul Dessy, Jacek Kaspszyk, Jerzy Maksymiuk, Diego Masson, Wojciech Michniewski, Reinbert de Leeuw. Od 2019 r. pracuje na stanowisku asystenta w Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku.
Uzyskał szereg nagród kompozytorskich, nagród za muzykę filmową, okolicznościowych i odznaczeń. Są to m.in.: 1990 – II nagroda na Konkursie Kompozytorskim im. Andrzeja Krzanowskiego, 1995 – I nagroda na Konkursie Młodych Wykonawców Muzyki XX wieku zorganizowanym przez Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej (jako klarnecista), 1995 – I nagroda na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (w kategorii twórczości kompozytorów młodych) za utwór 3 for 13 dla 13 wykonawców, napisany na zamówienie Polskiego Radia, 1996 – I nagroda na IV Międzynarodowej Trybunie Muzyki Elektroakustycznej UNESCO w Amsterdamie (w kategorii utworów kompozytorów młodych oraz w grupie kompozycji rekomendowanych w kategorii ogólnej) za Epiforę na fortepian i taśmę, napisaną na zamówienie Polskiego Radia, 2000 – Paszport „Polityki”, 2000 – prezentacja utworu 3 for13 na Midem Classique w Cannes, 2008 – II Symfonia umieszczona na liście rekomendowanych kompozycji przez Międzynarodową Trybunę Kompozytorów, 2008 – Nagroda Mediów Publicznych w dziedzinie współczesnej muzyki poważnej OPUS za II Symfonię (był pierwszym laureatem tej nagrody), 2011 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 2012 – Prix France Musique Sacem za muzykę do filmu Essential Killing, 2015 – Nagroda Specjalna Miesięcznika „Teatr” za operę Czarodziejska góra i muzykę do spektakli teatralnych, 2015 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2016 – Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptun 2016”, 2016 – Nagroda ZKP za ważny, indywidualny ślad w panoramie współczesnej muzyki polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem opery Czarodziejska góra, 2017 – Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii Muzyka. Otrzymał ponadto dwukrotnie Polską Nagrodę Filmową za najlepszą muzykę do filmów: 33 sceny z życia i Essential Killing. Był nominowany do nagrody „Orła” za muzykę do filmów Ono i Tatarak. Uzyskał wiele nagród za muzykę filmową na konkursie głównym Festiwalu Filmowego w Gdyni (za muzykę do filmów: Ono, 33 sceny z życia, Trick, Essential Killing i 11 minut).
O MUZYCE (NIE TYLKO RELIGIJNEJ)
Paweł Mykietyn jest prawdopodobnie najpopularniejszym kompozytorem muzyki poważnej swojego pokolenia. Można zaryzykować tezę, że popularnością przewyższył już swojego imiennika, Pawła Szymańskiego, który niewątpliwie był dla Mykietyna inspiracją i autorytetem. Zaliczany jest do grona największych indywidualności kompozytorskich naszych czasów w Polsce. W wieku 22. lat zadebiutował utworem La Strada na festiwalu „Warszawska Jesień”, ale tworzyć zaczął w 14. roku życia.
Twórczość Mykietyna jest utożsamiana z muzycznym postmodernizmem. Kompozytor ten, chociaż zaliczany do czołówki polskich postmodernistów, wypracował swój własny, indywidualny język muzyczny, korzystając ze zdobyczy zarówno awangardy, jak i tradycji muzycznej. Jak zauważa Katarzyna Naliwajek-Mazurek: „W ostatnich latach, od momentu, w którym wypracował technikę opartą na mikrotonach, jego muzyka nabrała jeszcze silniej zindywidualizowanego, pogłębionego i nowatorskiego charakteru, a kolejne utwory potwierdzają diagnozę postawioną jeszcze w 1999 roku przez Andrzeja Chłopeckiego, który określił go wówczas jako nową gwiazdę muzyki polskiej”[1].
Paweł Mykietyn niejednokrotnie zaskakiwał słuchaczy i krytyków muzycznych. Jednych wręcz oburzał swoimi rozwiązaniami kompozytorskimi, innych zachwycał. Nie ulega wątpliwości, że wobec jego twórczości i twórczych propozycji nie sposób przejść obojętnie. Sięgał po zróżnicowane środki techniki kompozytorskiej, dystansując się od muzycznej awangardy XX wieku, zaś na tradycję muzyki tonalnej patrząc z przymrużeniem oka. Zaliczanie kompozytora do postmoderny również wydaje się uproszczeniem, gdyż jedynie wczesną twórczość da się zakwalifikować jako związaną z ponowoczesnością (vide chociażby opera Ignorant i szaleniec). Przywołany powyżej Andrzej Chłopecki tak pisze o twórczości Mykietyna: „Wciąż kluczy w ogrodzie wyobraźni o rozwidlających się ścieżkach, a raczej puszczy niż ogrodzie, nie mogąc się zdecydować, czy zbierać grzyby, czy jagody, czy strzelać do dzików. Sceptyk i cynik powiedzą, że – ech, jak nie wie, to jego sprawa, niech mi nie zawraca głowy. Nie jestem ani sceptykiem (co by to nie znaczyło), ani cynikiem (co by to nie znaczyło) i dlatego ostatnia dekada Mykietyna głowę mi zawraca. Powiem inaczej: Mykietyn mi imponuje właśnie w tym, że drąży (w sobie i wokół siebie), że wciąż wątpi (w siebie i w to, co wokół niego), że proces swego artystycznego i estetycznego samokształtowania wystawia kolejnymi swoimi kompozycjami na ogląd estrady (to, w co ostatecznie zwątpił, wycofuje ze swego spisu utworów i do oglądu estrady już nie daje)”[2].
W dorobku Mykietyna można odnaleźć jeden utwór związany z tradycją Kościoła rzymskokatolickiego (a raczej, ujmując szerzej, z tematyką religijną) – jest to dzieło znaczące, którego nie sposób pominąć, omawiając polską muzykę o tematyce religijnej. Tym dziełem jest Pasja według św. Marka.
[1] K. Naliwajek-Mazurek, [omówienie życia i twórczości Pawła Mykietyna], http://www.muzykotekaszkolna.pl/wiedza/kompozytorzy/mykietyn-pawel-ur-1971, dostęp: 19.08.2020.
[2] A. Chłopecki, Meandry Pawła Mykietyna, „Dwutygodnik” 2011 nr 07, https://www.dwutygodnik.com/artykul/2434-meandry-pawla-mykietyna.html, dostęp: 18.08.2020.
